Stem op een Vrouw: van slimme stemtip tot systeemverandering

In aanloop naar het Just Peace Festival lichten we de thema’s van het festival uit. Jij bent bij uitstek de persoon om over het thema democratie te praten! 

Kun je ons wat meer vertellen over je organisatie Stem op een Vrouw? 

Stem op een Vrouw begon als een campagne om slim op vrouwen te stemmen. Slechts zo’n 30 procent van de Nederlandse politici is vrouw, en onder die vrouwen is maar weinig diversiteit. Inmiddels zijn we uitgegroeid tot een stichting die zich breed inzet voor gendergelijkheid in de politiek – van het waterschap tot de Tweede Kamer, van gemeenten tot het Europees Parlement. Stem op een Vrouw biedt onder meer mentorprogramma’s, lobbyt voor betere verlofregelingen en strijdt tegen online haat en intimidatie richting vrouwelijke politici

Waarom doe je dit werk?

Als puntje bij paaltje komt, dan zie je dat klassieke vrouwenrechten, zoals abortus, in de handen van de meerderheid van mannen niet veilig zijn. De ongelijkheid van vrouwen en meisjes is zo genormaliseerd. Wat als mannen zo veel zouden worden mishandeld en misbruikt? Dan zou er wel meer aan worden gedaan. Kijk bijvoorbeeld naar de recente documentaire Blauwe ballen en andere verkrachtingsmythes van Sunny Bergman over seksueel misbruik. Er zijn nog zo veel dingen serieus mis.

Welke uitdagingen kom je tegen in het bereiken van gendergelijkheid? 

De grootste uitdaging is om politieke partijen écht in beweging te krijgen. Veel bestuurders spreken wel steun uit, maar ondernemen geen actie. Het laconieke “Ja, natuurlijk moet iedereen veilig zijn in de politiek en is representatie belangrijk” en vervolgens geen toezeggingen doen, omzeil ik door manieren te vinden om via publieke druk en strategische communicatie tóch verandering af te dwingen. Zo droegen we succesvol bij aan gendermainstreaming in het Amsterdamse beleid, dat betekent dat voortaan bij elke beleidskeuze wordt gekeken naar wat de impact ervan op vrouwen en meisjes is. En zetten steeds meer politieke partijen meer vrouwen op hun kieslijsten.

Hoe maak je politiek toegankelijk en democratie inclusief voor iedereen?

Er zijn nog best wat drempels waardoor veel vrouwen en andere burgers niet politiek actief zijn. Voor vrouwen specifiek kan je denken aan traditionele genderpatronen die hun ambitie tegenwerken, aan het feit dat we onbewust leiderschap door (witte) mannen sneller accepteren, maar ook aan praktische drempels zoals dat vergadertijden vaak niet aansluiten op de behoeftes van vrouwen en dat verlofregelingen voor politici slecht geregeld zijn. Maar er zijn ook drempels die gender overstijgen en waar meer mensen last van hebben. Denk aan vooroordelen over opleidingsniveau: er heerst een sterk idee dat je een academische achtergrond moet hebben om mee te mogen doen aan de politiek. Zo’n 95% van onze politici is academisch opgeleid, terwijl academisch opgeleiden slechts 36% van de samenleving vormen. 

Ten tweede, mensen van kleur ervaren helaas vaak discriminatie - ook in de politiek - en hebben minder rolmodellen die hen voorgingen. Er zijn grote migrantengemeenschappen in Nederland, zoals Somalische, Eritrese, Molukse, Indonesische, Vietnamese en Chinese Nederlanders,, die je nauwelijks terugziet. Daarnaast laten de ervaringen van rolmodellen, zoals van Sylvana Simons, zien hoe erg je afgerekend kunt worden op je huidskleur. Dit werkt ontmoedigend. Ook zie je dat mensen met een migratieachtergrond tegen elkaar worden afgestreept: “We hebben er al eentje in de top 10!” We moeten de witte norm blijven bevragen en toewerken naar een politiek waarin iedereen zich welkom voelt.

Hoe ervaar je de huidige politieke verschuivingen naar rechts?

De groeiende invloed van extreemrechts en conservatieve krachten in Nederland baart me zorgen. Vooral vanwege de ondermijning van vrouwenrechten, de rechtsstaat en democratische instituties. Je ziet in rechtse partijen dat vrouwen bewust prominent naar voren worden gezet, om de schijn op te werpen dat ze inclusief zijn. Maar racistische vrouwen bestaan ook. Homofobe vrouwen bestaan ook. Daardoor kan je denken: het helpt niet als meer vrouwen politiek actief worden. Maar daarvan wijst onderzoek helder uit dat dat niet klopt. De fout die mensen soms maken is, is dat ze representatie van een groep verwarren met de daden van een individu. Representatie gaat over de kans vergroten dat je gehoord wordt: hoe meer vrouwen er in de politiek zitten, hoe groter de kans dat de belangen van vrouwen en meiden op de agenda staan en gehoord worden. De focus op het individu is afleiding van de kern, we moeten ons focussen op de groep!

Hoe blijf je doorgaan, ondanks alles wat er gebeurt in de wereld?

Ik zie de bouwstenen van de democratie afbrokkelen. Petities met 40.000 handtekeningen, adviezen van Raad van State, officiële onderzoeken, debatverzoeken en demonstraties worden genegeerd.Traditionele wegen van democratische invloed en debat worden ondermijnd. We moeten creatiever zijn, oude middelen werken niet meer. Het maatschappelijk middenveld moet zich aanpassen aan een politieke arena die steeds vaker dovemansoren lijkt te hebben.

Van slimme stemcampagne tot systeemverandering, weet je ons te inspireren met Stem op een Vrouw. Wat kun je zelf doen?

Word lid van een politieke partij, dat kan vanaf 14 jaar! Zo krijg je inzicht in hoe het achter de schermen werkt en kun je invloed uitoefenen. Zodra je lid bent, ontvang je nieuwsbrieven op programma’s, zie je hoe de lijst wordt gemaakt en kun je naar lokale bijeenkomsten waar je andere leden en politici leert kennen. Verandering moet van buitenaf, maar ook van binnenuit.

Devika Partiman’s missie blijft helder: zolang vrouwen geen gelijkwaardige stem hebben in besluitvorming, blijft haar werk essentieel. Stemmen op vrouwen is daarbij geen doel op zich, maar een krachtig middel voor structurele verandering.

Kijk/luister/lees-tip voor de lezers: Podcast Damn Honey!